اهمیت 16 آذر در استکبار ستیزی دانشجویان

خبرگزاری دفاع مقدس، سید محمد مشکوة الممالک: از جمله رخدادهای ضد استکباری و ضد دیکتاتوری، حرکتهای دانشجویی پس از کودتای 28 مرداد 1332 بودکه مقارن با مبارزات ملی بر سر ملی شدن صنعت نفت و سقوط رضا شاه نمود بیشتری پیداکرد.

فعالیتهای زنجیرهای ضد استکباری دانشجویان با بازگشایی دانشگاه ها در مهر ماه  وارد فاز جدیدی شد وفصل نوینی از رویکرد سیاسی دانشجویی آغازگردید.

دانشجویان دانشکده های مختلف دانشگاه تهران بعد از چند ماه در آذر 1332 ابتدا به نشانه اعتراض به تجدید رابطه سیاسی با انگلیس و ورود «دنیس رایت» کاردار جدید سفارت آن کشور بهایران(14آذر1332 ) در دانشکدههای حقوق و علوم سیاسی، دندان پزشکی، فنی، پزشکی و داروسازی علیه رژیم کودتا و حامیان آن دست به اعتراض زدند. این اعتراضات با ورود نیروهای امنیتی در 15 آذر به درگیری انجامیدکه در آستانة ورود نیکسون معاون وقت رئیس جمهوری آمریکا به تهران، این درگیریها به نطقه اوج خود رسید.

دیکتاتور دست نشانده آمریکا و انگلیس در 16 آذر 1332، با اعزام نیروهای لشکر 2 رزمی به دانشگاه تهران دستور سرکوب دانشجویان را صادر کرد که در این درگیری سه تن از دانشجویان به نامهای؛ مهدی شریعترضوی، احمد قندچی و مصطفی بزرگ نیا به شهادت رسیدند و تعدادی نیز دستگیر و مجروح شدند.

حادثه 16 آذر 1332 به عنوان یک نقطه عطف در تحولات سیاسی ضد استکباری در تاریخ دانشگاه تهران ثبت شد. از آن پس همه ساله، دانشجویان دانشگاه تهران و دیگر دانشگاههای ایران مراسمی به یاد شهدای ضد نظام سلطه بر پا میکردند. تا آنکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی روز 16آذر به عنوان «روز دانشجو» در تقویم سیاسی ایران گنجانده شد.

اما خصومت نظام سلطه با محوریت آمریکا با مراکز علمی و دانشجویان ایرانی نقطه پایانی نداشت و بعدها نیز دانشمندان هستهای  به عنوان نمادها ونمودهای پیشرفت وتوسعه دانش مورد ترور قرارگرفتند وکشور از وجود فرهیختگانی همچون شهیدان شهریاری و  مصطفی احمدی روشن ها به عنوان سرآمدان دانش فناوری هستهای محروم شد.

استکبار ستیزی، فرهنگی برآمده از دانشگاه

رفتار ضد استکباری دانشجویان دانشکده فنی دانشگاه تهران ریشه در گذشته ملت ایران و فرهنگ ملی و اسلامی آنها دارد. تبارشناسی حرکت دانشجویی در اعتراض به قدرت جهانی امریکا در دهه 1330 بیانگر این نکته است که ملت ایران با برخورداری از یک فرهنگ غنی اسلامی و گذشته تاریخی پرافتخار نمی تواند سلطه و نظام سلطه را بپذیرد. این نوع حرکت را می توان به طور مستمر در مقاطع مختلف تاریخ  ایران مشاهده کرد. به گونهای که  حرکتهای استقلال طلبی در ابعاد مختلف و جنبش های ضد سلطه به یک فرهنگ ایرانی تبدیل شده است. به بیان دیگر حرکتهای اجتماعی و شکل گیری هسته های مقاومت علیه نظام های سلطه در ادوار مختلف تاریخ مبارزات مردمی و نخبگی جامعه ایران یک سیر مشخص و پایدار را نشان می دهدکه برخاسته از فرهنگ و هویت استقلال خواهی و سلطه ستیز ایرانیان است. مبارزات ایرانیان علیه قدرتهای سلطهگر هلندیها، پرتغالیها، انگلیسیها،روسها و آمریکاییها نمونههایی از فرهنگ ضداستکباری ملت ایران در تاریخ است که در شرایط بعد انقلاب نیز این فرهنگ عمیق تر و گسترده تر  شده است.

حرکت های ضد سلطه روس ها و قیام کوچک های جنگل

انقلاب مشروطه، نماد فرهنگ ضد استکباری و دیکتاتوری دست نشانده؛ یکی از آرمانهای انقلاب مشروطیت، رهایی از سلطه خارجی بود. در آن زمان دو قدرت و بازیگر جهانی، روسیه و بریتانیا، مشکلات بسیاری را برای مردم ایران درست میکردند و ما هیچ استقلالی نداشتیم؛ قراردادهایی که با ما بستند و سرزمینهایی که از ایران جدا کردند و امتیازهای بزرگی که گرفته شد قدرت تصمیمگیری را از حاکمان ایران گرفت. این جمله ناصرالدین شاه معروف است که میگفت: اگر ما شمال برویم انگلستان مخالفت میکند، اگر جنوب برویم روسیه، پس مردهشور این مملکت را ببرد.

با وجود این سلطه خارجی، استقلال سیاسی ـ نظامی و اقتصادی یکی از اهداف و آرمانهای مشروطهخواهان شد و اینکه بکوشند ایران را از زیر سلطه بیگانگان درآورده و خود تصمیمگیرنده باشند.

نهضت ضد انگلیسی ملی شدن نفت؛ اعتراضات فراگیر مردمی به رهبری آیت الله کاشانی علیه سلطه انگلیسی ها برمنابع انرژی ایران که به ملی شدن صنعت نفت انجامید، از نقاط عطف تاریخ مبارزات ضد استکباری است که از شناخت فرهنگی جامعه ایرانی در رفتار سیاسی داخلی و جهانی دارد.

اعتراض علیه آمریکا و انگلیس به عنوان عاملین کودتای 28مرداد32؛ دانشجویان بعد از کودتای معروف 28مرداد1332علیه دولت انتخابی مصدق زمینه اعتراضات اجتماعی علیه دولت و حامیان آمریکایی وانگلیسی آن را فراهم آورد.این اعتراضات که از مهرماه آغارگردید بصورت پراکنده تا آذر ماه همان سال تداوم داشت.

اعتراض دانشجویی به تجدید رابطه با انگلیس؛ مردم و دانشجویان خشمگین از کودتای زاهدی، انگلیس وآمریکا را عامل اصلی کودتا می شناختن وبه شدت نسبت به هرگونه اقدام آنها در ایران حساسیت شدید نشان می دادند.تصمیم دولت زاهدی برای تجدید رابطه با دولت استعماری انگلیس اسباب تشدید اعتراضات را در نیمه اول آذر به دنبال داشت. دانشجویی دردانشگاه تهران بارد یگرعلیه انگلیس ها اقدام به راهپیمایی کردند.

اعتراضات دانشجویی علیه آمریکا؛ تصویر تاریخی مردم ایران از آمریکایی ها بسیار منفی تر از تصویری بود که آنها از انگلیسی ها داشتند و همواره واشنگتن و لندن را درکنار هم به عنوان دوقدرت استعماری با روحیه ومشی استکبار می دانشتند.این برداشت نهادینه شده در روحیه وفرهنگ ضد استکباری دانشجویان با ورود رییس جمهورآمریکا بهایران در 16آذر32به تهران شکل رفتار سیاسی نمود پیدا کرد و حرکت خود جوش دانشگاهیان را بدنبال داشت. با کشته شدن سه تن از دانشجویان دانشکده فنی دانشگاه تهران این روز به عنوان نقطه عطفی در تاریخ اعتراضات ضد استکباری دانشجویان در تاریخ ثبت شد روزی که مقاومت تاریخی فرهیختگان دانشگاهی علیه حال وهوایی جدید یافت.

انقلاب علمی علیه سلطه انحصار علمی غرب؛ و شکستن حصارها ومرزهای آن از باب مثال بسیج ظرفیت علمی در دستیابی به غنی سازی 20 درصد، هوافضا ، نانو و....

مولفهها و شاخصهای فرهنگ ضداستکباری

اعتقادی بودن فرهنگ ضد استکبار؛ یکی از مولفههای مهم مبارزه با استکبار، اعتقادی بودن آن است. مساله ماهیت الهی مبارزه و قیام برای خداست. خداوند متعال مومنین را از هرگونه دوستی با دشمنان نفی میکند و میفرماید: «یا ایها الذین آمنوا لاتتخذوا الیهود و النصاری اولیاء بعضهم اولیاء بعض و من یتولهم منکم فانه منهم ان الله لایهدی القوم الظالمین» (ای کسانی کهایمان آوردهاید، یهود و نصاری را دوستان خود مگیرید چراکه آنان دوستان یکدیگرند. و هر کس از شما آنها را به دوستی گیرد، از آنان خواهد بود. آری، خدا گروه ستمگران را راه نمینماید).

سازش ناپذیری؛ دین اسلام امکان هرگونه تلاش برای نزدیکی و سازش و مصالحه با استکبار را نفی میکند و آن را نافی عزت مسلمین میداند.چرا که اتخاذ رویکرد سازش ثمربخش ندانسته و بر این باور است که استکبار از موضع خود کوتاه نخواهد آمد. بنیانگذار انقلاب اسلامی براساس این آیات و روایات متعددی که در نفی پذیرش ولایت کفار و مستکبر آمده، سازشکاران با دشمنان خدا را به عنوان خائن معرفی میکند.

دائمی بودن؛ اصل اساسی دیگر برای مبارزه با استکبار جهانی مطرح است«تداوم و همیشگی بودن» مبارزه است. درفرهنگ ضد استکباری مبارزه فصلی و مقطعی و محدود و محصور به عصر و زمان خاصی نیست چرا که توطئه ونقش کشی استکبار برضد جبهه حق دائمی و پایان ناپذیر است و جنگ با استکبار جهانی «جنگ عقیده است، و جغرافیا و مرز نمیشناسد» جنگ حق و باطلی که تمام شدنی نیست.

تهاجمی بودن؛ یکی دیگر از شاخصههای قابل توجه در گفتمان استکبارستیزی، تهاجمی بودن آن است. بدان معنا که برای مقابله با استکبار جهانی باید طرح ریزی کرد و همه راهها و ایدهها را مورد بررسی قرار دارد. شیوه مبارزه انفعالی و آرایش دفاعی در برابر استکبار نه تنها مناسب نیست، بلکه اندیشهای که نابودی استکبار را در سر میپروراند، حتما نیازمند اتخاذ استراتژی تهاجمی وتشکیل هسته مقاومت در جهان است.

تکلیفگرایی و شکست ناپذیری؛ شاخصه دیگر در دکترین استکبارستیزی امید به پیروزی همیشگی جبهه حق و عدم شکست در میدان مبارزه با استکبار است. چرا که درنگاه تکلیف گرایی ما مکلف به انجام وظیفهایم و نتیجه فرع آن است تکلیف ما این است که در مقابل ظلمها وسلطه استکبار بایستیم تا استقلال و کرامت انسانی واسلامی ما محفوظ بماند.

انقلاب اسلامی جوشش دوباره دانشجویان

ظهور انقلاب اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی(ره) در اواخر سده20 (1979 م) به عنوان یکی از رویدادهای بزرگ در عرصههای منطقهای و بینالمللی منشاء بسیاری از تحولات در سیاست بینالملل گردید. اندیشهها و دیدگاههای حضرت امام که از چشمهی زلال و ناب اسلام محمدی(ص) و اهلبیت(ع) تغذیه میشود، گفتمان و مفاهیم جدیدی را در روابط بین ملتها و دولتها تولید و به جامعهی بشری عرضه نمود.

پارادایم گفتمانی ایشان در ارتباط با قدرتهای بزرگ و سلطهگر همچون ایالات متحده آمریکا، شوروی، انگلیس و ... به عنوان نماد ها ونمودهای استکبار و نظام سلطه ، موجب به چالشکشیدهشدن رویکردهای موجود در ارتباط با نظام ناعادلانه بین الملل گردید وامروز به عنوان یکی از رهیافتهای انتقادی و ضد استکباری بخش عمده ادبیات، شعارهای مبارزان علیه استکبار ونظام سلطه را تشکیل می دهد و درمرحله رفتارسیاسی واقدام عملی نیز به صورت یک قاعده کارآمد درمواجهه با نظام سلطه درآمده است در فرهنگ ضد استکباری تکیه به درون وظرفیت های داخلی است چرا که نیازهای سخت افزاری ونیازها وخواسته های نرم افزاری« همه آزادیها، همه نحوه استقلال، هر طورى بخواهید... در اسلام هست. استقلال فکرى، استقلال فرهنگى، استقلال اقتصادى، همه چیزش در اسلام هست .

با رجوع به بیانات و گفتارهای امامین میتوان به روشنی دریافت که «ضدیت با نظام سلطه» هستهی مرکزی دکترین نظام جمهوری اسلامی ایران در مدیریت جهانی تشکیل می دهد. ضدیت با سلطه در دکترین امام خمینی و امام خامنهای، هم ناظر بر بُعد اسلامی و دینی است و هم ناظر بر ابعاد ژئوپولتیکی و معطوف به لزوم هماوردی نظام جمهوری اسلامی ایران در نظام بینالمللی به عنوان سردمدارنظامی جدی برآمده از فرهنگ سیاسی اسلام وایران است. امروزایدهی ضدیت با سلطه واستکبار، مخاطبان فرامنطقهای و جهانی خود را پیدا کرده است و جمهوری اسلامی ایران بر اساس این دکترین به مطرح شدن یک فکر نو و یک راه نو در برار بشریت و در سطح جهانی و معادلات کلان حاکم بر سیاست جهان مبادرت ورزیده است.